Crni orah (lat. Juglans nigra L.) je listopadno drvo koje pripada istoimenoj porodici orahovki (lat. Juglandaceae). Krošnja je nepravilno zaobljena i može da naraste do 40 m visine.
Latinski: Juglans nigra
Engleski: Eastern American black walnut
Porodica: Orahovke (Juglandaceae)
Dimenzije: do 40 m
Karakteristike
Deblo raste uspravno, prečnika do 2 metra, a kora je sivkasto crna ili tamno-smeđe boje i uzdužno duboko izbrazdana.
Mladi izdanci rastu gusto, svetlo su smeđe boje i prekriveni žlezdanim dlačicama. Pupoljci su fino dlakavi, mali i konusni. Listovi su neobično pernati i rastu naizmenično i složeno, a mogu da budu dugački oko 60 cm. Sastoje se od 15 – 25 lanceolatnih segmenata širine 2 – 3 cm i dužine 7 – 10 cm. Imaju šiljasti vrh i fino nazubljene ivice.
Crnin orah je jednodomna biljka pa tako ženski i muški cvetovi rastu su na istom drvetu. Ženski cvetovi su manje vidljivi i rastu u grupama ili u parovima dok su muški cvetovi sakupljeni u viseće rese dužine 8 – 10 cm. Cveta od aprila do juna.
Plodovi su veliki i okrugli, prečnika 4-5 cm, a sačinjavaju ga naborane i tvrde školjke hrapave površine i limunskog mirisa. Sazrevaju u oktobru, a seme je relativno tvrdo i malo.
Poreklo
Latinski naziv roda juglans skraćenica je od reči Jovis (Jupiter) i reči glans (žlezda, žir) što bi prevedeno značilo Jupiterov žir. Ime vrste nigra u prevodu znači crno. Ime crni orah dobio je po crnoj boji kore i oraha. Na stranim jezicima je poznat kao eastern black walnut (eng.), noyer noir (fra.), črni oreh (slo.), Schwarznuss (nem.), nogal negro americano (špa.) i noce nero (ita.), i dr.
Stanište
Prirodno raste u regionima severoistočne Severne Amerike. Uveden je u Evropu 1629. godine, a danas je gajenjem rasprostranjen po celom svetu, a najviše ga ima u Australiji i Novom Zelandu. Kod nas se gaji kao ukrasno drvo u parkovima i u urbanim središtima gde ima puno prostora. Voli polusenke i vlažna, bogata i duboka zemljišta. Brzo raste i u proseku živi oko 130 godina. Dobro podnosi mrazeve i temperature do -35°C, trebaju muveće kiše i lako propusno i dobro drenirano tlo. Kao i obično orah sadrži juglon, supstance koje sprečavaju rast drugih biljnih vrsta pa se ne preporuča sadnja uz druge biljke.
Upotreba
Plodovi crnog oraha su jestivi. Iako je veličinom veći od drugih vrsta oraha, jezgra je ipak jestiva ali nije ukusna zbog nižeg kvaliteta ploda kojim zaostaje za drugim vrstama. Ulje koje se dobije od crnog oraha koristi se za izradu sapuna i boja, a drvo se zahvaljujući otpornosti na vlagu koristi u proizvodnji drvenog nameštaja, podova i kuhinja.
Srodne vrste
Foto: Hans Braxmeier / Pixabay
Ostavite odgovor